भगवान शिव र देवता शङ्कर बीचको भिन्नता

भगवान् शिवजी सर्वप्रथम यस लोकको दृष्टिगोचरमा प्रकट हुनुभएको समय नै शिवरात्रि हो। फाल्गुण कृष्णपक्ष चतुर्दशी तिथिको मध्यरात्रिमा करोडौं सूर्यसमान कान्ति भएका ज्योतिर्लिंग स्वरूप भगवान शिव उत्पत्ति हुनुभएको वृत्तान्त शास्त्रहरूमा छ। हिन्दुहरूका आराध्य देव भगवान् शिवलाई चाँडै प्रसन्न तुल्याउन सकिने हुँदा ‘आशुतोष’ भनी पूजा–आराधना गरिन्छ। भगवान् स्वयं प्रकट हुनुभएकाले उक्त पवित्र रात्रिलाई महाशिवरात्रि भनिएको हो।

भगवान् शिव अनादि, अनन्त, सर्वव्यापक र सनातन हुनुहुन्छ। सम्पूर्ण चराचर जगतको सृष्टि, पालन र संहारका निमित्त ब्रह्मा–विष्णु–महेश त्रिविध स्वरूपधारी भगवान शिव नै हुनुहुन्छ। सर्वप्रथम ज्योतिर्लिंग स्वरूपमा यस लोकको दृष्टिगोचरमा प्रकट हुनुभएको रात्रि भएकाले शिवरात्रि मानवमात्रका लागि अत्यन्त पवित्र मानिन्छ।

भगवान शिव र देवता शङ्कर एकको रूपमा मानिए तापनि त्यहाँ सर्वोच्च आत्मा शिव र शङ्कर देवता बीच एक सूक्ष्म भिन्नता छ ।

शिव सर्वोच्च हुनुहुन्छः

—————————

१. Supreme Soul सर्वोच्च आत्मा

२. प्रकाशको असिमित स्रोत

३. शिवलिंगको अण्डकार वा अण्डा आकारको रूपमा पूजा

४. सबै देवीदेवता र राम कृष्णले सर्वोच्च पिताको रूपमा पूजा गरे।

५. हामी सँधै “सत्यम शिवम सुन्दरम” भन्दछौं, सत्य नै शिव हो। भगवान सत्य हुनुहुन्छ।

६. “ओम नमः शिवाय” “महान उद्धारको मन्त्र”

७. त्रिमूर्ति भनेर चिनिन्छ, तीन सूक्ष्म देवताहरू – ब्रह्मा, विष्णु र शंकरका निर्माता ।

८. शिवलिंगमा चिन्ह लगाइएका तीन रेखाले त्रिमूर्तिको उनको त्रिपक्षीय विशेषताहरूको प्रतीक दिन्छः

i. त्रिनेत्री (बुद्धिको तेस्रो आँखा)

ii. त्रिकालदर्शी (जसले समयका तीन पक्ष देख्छ)

iii. त्रिलोकीनाथ (तीन संसारका मालिक)

९. शिवलाई शम्भु वा स्वयम्भु र सदाशिव पनि भनेर चिनिन्छ शिव भनेको अनन्त आत्मा हो जसको उहाँसँग कुनै रचनाकार छैन।

१०. संस्कृत अर्थः

शिव Shiva adj. blissपरम आनन्द

शिव Shiva adj. favourableअनुकूल

शिव Shiva adj. graciousदयालु

शिव Shiva adj. benignसौम्य

शिव Shiva adj. kindदयालु

शिव Shiva adj. friendlyमैत्री

शिव Shiva adj. benignantदयालु

शंकर देवताः

१. शंकरको मानव रूप सूक्ष्म विश्व क्षेत्रमा रहेको छ जसलाई शङ्करपुरी भनिन्छ।

२. उहाँ पुरानो विश्व व्यवस्थाको विनाशको लागि जिम्मेवार हुनुहुन्छ।

३. केहि चित्र र मूर्तिकलाहरुमा, शंकरलाई शिव लिंगको अगाडि ध्यान गर्दै देखाइएको छ, जसले यो पनि दर्शाउँछ कि ती दुई एक अर्का भन्दा फरक छन्।

शिवरात्रिको पर्व यस पृथ्वीमा शिवको ईश्वरीय अवतार को प्रतीक हो। रातले आत्मामा नैतिक ह्रासको संकेत गर्दछ जुन यस संसारमा अज्ञानताको कारणले सेट हुन्छ। शिवरात्रिमा साँचो उपवास (उपवास र नजिकको कम्पनी) भनेको यो हो कि हामीले शिवसँग हाम्रो बौद्धिकता जोड्छौं र उहाँसँगै बस्दछौं। सत्य जागरण वा जागरणको अर्थ अज्ञानताको निद्राबाट ब्यूँझनु र वासना, क्रोध, लोभ र अहंकार जस्ता दुर्गुणहरूको नकारात्मक प्रभावबाट आफूलाई जोगाउनु हो। पूर्ण निराकार ईश्वर, सदाशिव शिवरात्रिको मध्यरातमा ठीक नै लिंगोद्भाव मूर्तिको रूपमा देखापर्नुभयो। सर्वोच्च आत्मा शिव (यो सबै अन्तरदृष्टि) संग हामी सबै शिवरात्रि मनाऔ र यसको आध्यात्मिक महत्व जानौं।

ॐ नमः शिवाय .... !!!

ॐ नमः शंकराय ... !!!

ॐ देवादीदेव महादेव नमः !!!

सत्यम् शिवम् सुन्दरम् !!!

शिवको अर्थ नै हो कल्याणकारी 

अरु सबै मानिसहरूका नाम शरीरमाथि आधारित हुनाको कारण विनाशी हुन्छन । शरीर परिवर्तन सँगै नामपनि परिवर्तन हुन्छन् तर परमात्मा अशरीरि हुनुहुन्छ र जन्म मरणको चक्रमा आउनु हुन्न । त्यसैले उहाँको मूर्तिलाई ज्योतिलिंग मठ भन्ने गरिन्छ । नेपालको प्रशिद्ध पशुपतिनाथको मन्दिर पनि परमात्मा शिवको मुख्य मठ हो ।